ไปปราจีนบุรีบุรีทั้งที ไม่รู้เรื่องราวประวัติเมืองสมุนไพรอย่าง “อภัยภูเบศร” ได้อย่างไร และถ้าใครอยากรู้ข้อมูลเพิ่มเติม อย่างลึกซึ้ง ต้องแวะที่ “ห้องสมุดมีชีวิต”ที่บ้านเล่าเรื่องเมืองสมุนไพรปราจีนบุรี   ที่แห่งนี้มีประวัติศาสตร์เรื่องราวของเมืองปราจีนให้เราศึกษา รวมทั้งสมุนไพรไทย ที่สามารถผลิตเป็นยามีอะไรและทำอย่างไร และ ในอนาคตข้างหน้าเพื่อให้ห้องสมุดแห่งนี้มีชีวิตชีวา อาจจะเกิดกิจกรรมที่ทำร่วมกันของนักเรียน คนในชุมชน ร่วมทั้งหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อเป็นการสืบสานตำนานเมืองปราจีนในทุกแขนง

ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร เลขาธิการมูลนิธิโรงพยาบาลอภัยภูเบศร ในพระอุปถัมภ์ ฯ กล่าวว่า เรามีความตั้งใจที่จะให้บ้านหลังนี้เป็นห้องสมุดที่มีชีวิต โดยกลุ่มเป้าหมายหลักคือ เยาวชน สร้าง 4 ส หล่อหลอม บ่มเพาะคนเพื่อความเป็นเมืองสมุนไพร ได้แก่ 1.สร้างความรู้ ที่บ้านเล่าเรื่องจะมี สวนสมุนไพรหน้าบ้าน นิทรรศการเรื่องเมืองเก่า มีการอบรมฝึกปฏิบัติการต่าง ๆ  2. สร้างประสบการณ์ให้เกิดความตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของสมุนไพรว่าเป็นเรื่องใกล้ตัวคือการได้เปิดประสบการณ์ด้วยตัวเอง ทั้งการได้กิน ได้ชิม ได้ลองทำ อาหารและเครื่องดื่มสมุนไพร ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น สบู่ ยาสระผม 3. สร้างแรงบันดาลใจ โดยมีศิลปะที่รายล้อมและชีวิตของคนต้นเรื่องจะช่วยปลุกใจ เติมความหวังและไฟฝัน และ 4 สร้างความรื่นรมย์ โดยมีเงาไม้ที่ร่วมเย็น เสียงนกร้อง ความสงบของบ้าน แสงสีที่ละมุนตา ทำให้อารมณ์สงบเย็น สร้างความสุขทุกครั้งที่มาเยือน

นอกจากจะได้เรียนรู้ห้องสมุดมีชีวิตที่นี่แล้ว เราสามารถท่องเที่ยวตามโครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในรัชกาลที่ ๙ ที่ทรงสร้างความอุดมสมบูรณ์ให้กับที่จังหวัดปราจีนบุรี

โครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เมื่อวันที่ 22 มกราคม 2521 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้มีพระราชดำริเกี่ยวกับโครงการห้วยโสมงเป็นครั้งแรก โดยให้กรมชลประทานพิจารณาวางโครงการชลประทานประเภทอ่างเก็บน้ำในลุ่มน้ำห้วยพระปรงและลุ่มน้ำห้วยโสมงซึ่งเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำปราจีนบุรี คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 19 กันยายน 2532 เห็นชอบในหลักการและอนุมัติให้กรมชลประทานดำเนินการศึกษา สำรวจ ออกแบบ และก่อสร้างโครงการพัฒนาแหล่งน้ำในลุ่มน้ำบางปะกงตอนบนและสาขา ซึ่งมีโครงการห้วยโสมง จังหวัดปราจีนบุรี รวมอยู่ด้วย

กรมชลประทานได้ดำเนินการขออนุญาตใช้พื้นที่อุทยานแห่งชาติทับลาน และพื้นที่อุทยานแห่งชาติปางสีดาเพื่อก่อสร้างโครงการ ซึ่งคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติ มีมติเห็นชอบในหลักการให้เพิกถอนพื้นที่อุทยานแห่งชาติทับลานและอุทยานแห่งชาติปางสีดาบางส่วน เพื่อก่อสร้างโครงการห้วยโสมง จังหวัดปราจีนบุรีแล้วเมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2548 ต่อมาวันที่ 14 กรกฎาคม 2548 อุทยานแห่งชาติทับลานและอุทยานแห่งชาติปางสีดาได้รับการประกาศให้เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ ทำให้เกิดปัญหาอุปสรรคในการขออนุญาตใช้พื้นที่เพื่อก่อสร้างโครงการ เนื่องจากมีผลกระทบต่อพื้นที่มรดกโลก กรมชลประทาน จึงได้จัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมในส่วนที่เกี่ยวข้องกับพื้นที่มรดกโลกเพิ่มเติม ซึ่งคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ มีมติเห็นชอบรายงานการศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อมโครงการห้วยโสมง จังหวัดปราจีนบุรี เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม 2552 และคณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 27 ตุลาคม 2552 ประโยชน์ที่ได้จากโครงการนี้ 1. เป็นแหล่งน้ำต้นทุนและเพิ่มพื้นที่ชลประทานในฤดูฝนจำนวน 111,300 ไร่ และฤดูแล้งจำนวน 45,000 ไร่ ในเขตอำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี 2. ช่วยบรรเทาอุทกภัยในพื้นที่ลุ่มน้ำปราจีนบุรีและลุ่มน้ำสาขา ในเขตพื้นที่อำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี 3. เป็นแหล่งน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคของราษฎรและการประปา 4. ช่วยรักษาระบบนิเวศ ผลักดันน้ำเค็มและน้ำเน่าเสียในแม่น้ำปราจีนบุรี และแม่น้ำบางปะกง 5. อ่างเก็บน้ำจะเป็นแนวกันชนหรือแนวป้องกันการบุกรุกทำลายพื้นที่ป่าไม้ในเขตอุทยานแห่งชาติทับลานและอุทยานแห่งชาติปางสีดา รวมทั้งช่วยเพิ่มระดับความชุ่มชื้นในพื้นที่ป่าไม้ ทำให้โอกาส การเกิดไฟไหม้ป่าลดลง

โครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งเขื่อนหัวงานอยู่ในเขตบ้านแก่งยาว ตำบลแก่งดินสอ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี เส้นละติจูด 14°-04'-46" เหนือ และเส้นลองติจูด 102°-01'-49" ตะวันออก โดยพื้นที่อ่างเก็บน้ำส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในเขตตำบลแก่งดินสอและมีพื้นที่ชลประทานครอบคลุม 5 หมู่บ้านในเขตอำเภอนาดี และ 32 หมู่บ้านในเขตอำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี  ในอนาคตอันใกล้ที่นี่ยังจะเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงาม นอกจากเป็นแหล่งเก็บน้ำเพื่อใช้ประโยชน์ เป็นอาชีพของประชาชนที่ได้จากแหล่งเก็บน้ำ และเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สวยงาม เพื่อให้ประชาชนทั้งในจังหวัดปราจีนบุรี และนักท่องเที่ยวที่สนใจ เมื่อไปปราจีนบุรีแล้ว ต้องห้ามพลาดชมโครงการห้วยโสมงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ